Rối loạn tiêu hóa không chỉ là một vấn đề đơn thuần về hệ tiêu hóa, mà còn là điều gì đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn. Điều này có thể gây nên nhiều phiền toái và lo lắng. Hãy cùng khám phá nguyên nhân và những cách đơn giản để xử lý vấn đề này, từ chế độ ăn uống đến việc thay đổi lối sống, trong bài viết dưới đây.
Rối loạn tiêu hóa là gì?
Rối loạn tiêu hóa là khi có sự xuất hiện các biểu hiện không bình thường về cấu trúc hoặc hoạt động trong hệ thống tiêu hóa. Có hai loại chính theo chuyên gia y tế:
- Bệnh lý tiêu hóa thực thể xảy ra khi có sự không bình thường về cấu trúc, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa.
- Rối loạn tiêu hóa chức năng xảy ra khi hệ tiêu hóa không hoạt động bình thường mà không có vấn đề bệnh lý cụ thể.
Tình trạng này có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau và ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong hệ thống cơ thể. Quá trình tiêu hóa bắt đầu từ khi thức ăn được nhai tại miệng, sau đó thức ăn hòa lẫn với nước bọt và bị phân hủy, nghiền nát bởi dạ dày. Khi di chuyển đến ruột, các chất từ túi mật và tuyến tụy tiếp tục phân hủy thức ăn một lần nữa. Các chất dinh dưỡng sau đó được hấp thụ vào máu để cung cấp năng lượng. Thức ăn không tiêu thụ sẽ kết hợp với tế bào chết để tạo thành phân trong ruột kết.
Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa
Đây không phải là một bệnh cụ thể mà là kết quả của một số yếu tố đặc thù. Nếu không được chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa, bao gồm cả ung thư đường ruột. Một số nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể bao gồm:
Bệnh lý liên quan đến dạ dày
Có một số bệnh lý liên quan đến dạ dày có thể gây rối loạn tiêu hóa phổ biến. Trong số đó, hai vấn đề phổ biến là:
- Trào ngược dạ dày thực quản: Khi dịch vị di chuyển ngược lên thực quản từ bao tử, gây cảm giác đau rát và khó chịu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho thực quản.
- Loét dạ dày tá tràng: Đây là vết thương trong lớp niêm mạc của dạ dày, gây đau rát khi tiếp xúc với dịch vị. Nếu không được điều trị, có thể gây ra xuất huyết nghiêm trọng và ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống tiêu hóa.
Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống hàng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến cách hoạt động của hệ tiêu hóa. Do đó, nhiều vấn đề liên quan đến tiêu hóa xuất phát từ việc ăn uống không hợp lý. Có một số loại thực phẩm có thể gây ra tác động tiêu cực cho tiêu hóa, bao gồm:
- Thực phẩm bị hỏng hoặc không được bảo quản vệ sinh: Vi khuẩn từ những thực phẩm này có thể gây ngộ độc và các vấn đề khác như co thắt cơ trơn ống tiêu hoá, gây đau và khó chịu.
- Đồ ăn cay nóng: Loại thực phẩm này có thể làm tổn thương niêm mạc bao tử và về lâu dài có thể gây rối loạn cho hệ tiêu hóa.
- Sản phẩm từ sữa: Đối với một số người, hệ tiêu hóa không thể chịu được sữa và các sản phẩm từ sữa như kem, phô mai. Việc thay thế có thể được xem xét bằng cách sử dụng các nguồn thực phẩm giàu Vitamin D khác như cá hồi, rau xanh.
- Thực phẩm có độ axit cao: Những loại thực phẩm như bưởi, cam, cà chua, chanh có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây kích ứng. Việc chọn lựa thay thế có thể là táo, chuối, hoặc rau cung cấp chất xơ như hành tây, măng tây, atiso.
Viêm đại tràng
Đây là một loại bệnh ảnh hưởng đến niêm mạc của đại tràng, gọi là viêm ruột. Thường thấy ở nhóm người từ 30 đến 40 tuổi, bao gồm cả nam và nữ. Bệnh có thể được nhận biết thông qua nhiều dấu hiệu khác nhau như tiêu chảy, có thể có nhầy và/hoặc máu trong phân, thường xuyên đi tiểu, cảm thấy mệt mỏi…
Mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột
Các vi khuẩn trong ruột đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và hoạt động của quá trình tiêu hóa. Chúng thực hiện quá trình lên men trong ruột, giúp tiêu hóa thức ăn hiệu quả. Khi hệ vi sinh vật này bị mất cân bằng, có thể gây ra rối loạn trong quá trình chuyển hóa thức ăn. Một nguyên nhân sâu xa của việc mất cân bằng này có thể là do sử dụng kháng sinh quá mức, đặc biệt là ở trẻ em.
Sử dụng nhiều thức uống có cồn
Việc uống rượu và bia có thể kích thích sự hoạt động của dạ dày, dẫn đến cảm giác ợ chua và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Để duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa, việc hạn chế sử dụng các loại đồ uống này là quan trọng.
Bệnh sỏi đường tiết niệu
Sỏi trong đường tiết niệu xuất phát từ sự tích tụ của các khoáng chất, axit và muối trong nước tiểu. Khi tình trạng trở nên nghiêm trọng, người bệnh có thể trải qua cảm giác đau mạnh ở vùng xương sườn, lưng và bụng. Đây cũng được xem xét là một trong những nguyên nhân gây ra rối loạn đường tiêu hóa.
Viêm ruột thừa cấp
Ruột thừa viêm cấp tính thường xuất hiện đột ngột và thường gặp ở độ tuổi từ 10 đến 30, thường phổ biến hơn ở nam giới. Bệnh này ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ tiêu hóa, gây đau dữ dội kèm theo các triệu chứng như tiêu chảy, đầy hơi và cảm giác bụng căng. Nếu không được chữa trị kịp thời, có nguy cơ cao gây ra các biến chứng nghiêm trọng như việc ruột thừa vỡ hoặc nhiễm trùng nội mạc ruột.
Cách điều trị rối loạn tiêu hóa nhanh chóng
Các chuyên gia cho rằng, phương pháp điều trị hiệu quả cho triệu chứng bệnh thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Để giúp xử lý các vấn đề về tiêu hóa phổ biến, người bệnh có thể tham khảo một số biện pháp hỗ trợ sau:
Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Tuân thủ giấc ngủ đúng giờ, đảm bảo thời lượng nghỉ cần thiết để giảm căng thẳng và lo âu.
- Xây dựng thói quen vệ sinh hàng ngày đều đặn để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động một cách hiệu quả và đầy đủ chức năng.
- Kiểm soát lượng thức ăn sao cho không quá no hoặc để bụng quá đói, hạn chế việc nằm ngay sau khi ăn no.
- Bảo vệ môi trường sống và làm việc bằng việc duy trì sạch sẽ, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để ngăn chặn sự lan truyền của vi khuẩn.
- Tăng cường hoạt động thể chất, duy trì lịch trình tập thể dục hàng ngày một cách có điều chỉnh và cân đối để hỗ trợ sức khỏe của hệ tiêu hóa.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Để cải thiện các triệu chứng bệnh hiệu quả, có một số thay đổi về chế độ ăn uống có thể giúp:
- Hãy đảm bảo cung cấp đủ nước và chất điện giải, khoảng từ 2-3 lít mỗi ngày.
- Tăng cường việc ăn rau xanh và trái cây để bổ sung chất xơ và vitamin C. Đây giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ cải thiện triệu chứng bệnh và giúp phục hồi vết viêm loét trên thành ruột.
- Thêm sữa chua vào khẩu phần ăn hàng ngày để cung cấp lợi khuẩn giúp tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Tránh sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, thức ăn không tươi ngon, đồ ăn có nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay, men, hoặc các loại đồ ăn chưa qua chế biến nhiệt (như gỏi, nem chua, tiết canh…).
- Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu, bia và nước ngọt có gas.
- Luôn duy trì nguyên tắc ăn chín – uống sôi và ăn chậm – nhai kỹ để tối ưu hóa quá trình tiêu hóa.
Sử dụng thuốc
Khi xuất hiện các dấu hiệu khó chịu như tiêu chảy, đau bụng, chướng bụng, khó tiêu và nôn ói, việc sử dụng các loại thuốc phương Tây thường được lựa chọn. Có một số loại thuốc thường được sử dụng như giảm đầy bụng, giảm đau bụng, điều trị tiêu chảy, xử lý táo bón, hỗ trợ nhu động ruột và cả kháng sinh.
Bên cạnh đó, việc bổ sung men vi sinh và uống Oresol để cung cấp nước và chất điện giải cũng được khuyến khích. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, việc thăm khám bác sĩ và tuân thủ hướng dẫn điều trị là quan trọng để tránh tác động phụ không mong muốn. Không nên tự mua thuốc và tự điều trị bệnh. Đặc biệt, trong trường hợp tình trạng nặng như sốt cao, mất máu do tiêu chảy hoặc cần điều trị ngay lập tức khi mất nước, việc đến bệnh viện là cần thiết.
Kết luận
Rối loạn tiêu hóa không chỉ là một vấn đề cụ thể mà còn là một phần của cuộc sống hàng ngày mà chúng ta cần chăm sóc. Bằng việc thay đổi thói quen và chế độ ăn uống, bạn có thể giảm thiểu những khó khăn về tiêu hóa một cách đáng kể. Hãy bắt đầu chăm sóc sức khỏe của bạn từ ngay bây giờ để tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh hơn!
